Văn hóa uống rượu của người Trung Quốc đã trải qua lịch sử hơn 4000 năm. Rượu trắng (baijiu) là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội. Rượu không chỉ là đồ uống mà còn là cầu nối cho các mối quan hệ, thể hiện sự tôn trọng và tình cảm. Dưới đây là những nét đặc trưng cơ bản nhất của văn hóa uống rượu của người Trung Quốc.

Rượu là biểu tượng của lễ nghĩa và tình cảm tại Trung Quốc

• Trong các dịp lễ tết, cưới hỏi, giỗ chạp, tiệc mừng hay tiệc chia tay, rượu luôn hiện diện như một nghi thức bắt buộc.
• Người Trung Quốc tin rằng “không rượu thì không lễ”, rượu là cách thể hiện sự tôn trọng và gắn kết.

Uống rượu là cách xây dựng quan hệ , đặc biệt trong kinh doanh. Các bữa tiệc rượu (jiuyan) là cơ hội để ký kết hợp đồng, thể hiện lòng tin. Theo khảo sát từ China Daily, 70% giao dịch kinh doanh lớn được hoàn tất sau các buổi uống rượu.

Khi nói "Gan Bei" (干杯), có nghĩa là "cạn ly", người uống sẽ uống hết rượu trong ly một hơi. Đây là cách thể hiện sự nhiệt tình và chân thành. Nếu không thể uống hết, người uống có thể giải thích lý do, nhưng việc từ chối một cách thẳng thừng có thể bị coi là thiếu tôn trọng.

Năm 2016, Trung Quốc (gồm cả rượu không chính thức) ước tính khoảng 7,2 lít cồn nguyên chất/người/năm, vượt mức trung bình toàn cầu (~6,4 lít). Theo dự đoán, mức này sẽ lên khoảng 7,5 lít vào năm 2020, và ~ 8,1 lít vào năm 2025.

Thị trường rượu mạnh Trung Quốc là một trong những ngành kinh doanh hàng đầu, với tổng giá trị doanh thu lên tới hàng nghìn tỷ nhân dân tệ. Riêng trong năm 2022, baijiu đã tạo ra doanh thu hơn 662 tỷ nhân dân tệ.

Ý nghĩa của rượu trong văn hóa Trung Quốc

Cầu nối các mối quan hệ: Rượu được coi là "ngôn ngữ" để giao tiếp. Trong các buổi gặp mặt công việc, uống rượu cùng nhau giúp phá vỡ rào cản, tạo sự gần gũi và tin tưởng. Nhiều hợp đồng kinh doanh lớn được chốt trên bàn tiệc rượu.

Biểu tượng của sự tôn trọng: Việc mời rượu, nâng ly chúc tụng là cách thể hiện sự trân trọng đối với người đối diện. Càng là khách quý, càng có nhiều nghi thức mời rượu đặc biệt, như dùng cả hai tay nâng ly hoặc chủ động đi vòng quanh bàn để mời từng người.

Thể hiện sự chân thành: Người Trung Quốc tin rằng rượu giúp con người bộc lộ cảm xúc thật. Rượu vào lời ra, qua đó các mối quan hệ được thắt chặt hơn.

Việc mời rượu, nâng ly chúc tụng là cách thể hiện sự trân trọng đối với người đối diện. Càng là khách quý, càng có nhiều nghi thức mời rượu đặc biệt, như dùng cả hai tay nâng ly hoặc chủ động đi vòng quanh bàn để mời từng người.

Quy tắc và lễ nghi trong tiệc rượu Trung Quốc

Người Trung Quốc có nhiều quy tắc bất thành văn khi uống rượu, đặc biệt trong bối cảnh trang trọng:

• Tôn trọng vai vế: Người trẻ hoặc cấp dưới luôn rót rượu cho người lớn tuổi/cấp trên trước, cầm chai bằng hai tay. Không bao giờ để ly chủ tiệc trống.
• Tôn trọng người lớn tuổi và cấp trên: Trong các bữa tiệc, người trẻ tuổi hoặc cấp dưới thường chủ động rót rượu cho người lớn tuổi hoặc cấp trên trước. Khi nâng ly, người rót rượu nên dùng cả hai tay để cầm ly, thể hiện sự kính trọng.
• Không từ chối ngay: Nếu không uống được, nhẹ nhàng từ chối bằng cách chạm ly nhưng nhấp ít, hoặc dùng trà thay rượu (phổ biến ở Quảng Đông).
• Trò chơi rượu: Các trò như đoán số, đấu thơ hoặc xúc xắc thường xuất hiện trong tiệc để tăng không khí. Tham gia để thể hiện hòa nhập.
• Mẹo của người xưa: Theo "Lễ Ký", uống rượu phải "tâm tĩnh, khí hòa", tức là giữ tâm trạng vui vẻ, không ép buộc. Người xưa cũng khuyên ăn món bổ gan (như gan heo hấp) trước tiệc để tăng sức chịu rượu.
• Tránh sai lầm: Không cụng ly mạnh (dễ vỡ ly sứ), không uống trước chủ tiệc, và không để chai rượu trên bàn mà không có người rót (biểu hiện thiếu chu đáo).
• Vị trí ngồi và thứ tự chúc rượu: Vị trí ngồi trên bàn tiệc rất quan trọng. Vị trí trung tâm, đối diện với cửa ra vào thường dành cho chủ nhà hoặc khách quý nhất. Thứ tự chúc rượu cũng tuân theo quy tắc: chủ nhà sẽ chúc khách trước, sau đó khách sẽ đáp lễ, và mọi người luân phiên chúc rượu lẫn nhau theo vị trí.
• Ly thấp – ly cao: Khi cụng ly, người có vai vế thấp hơn sẽ hạ ly thấp hơn để thể hiện sự khiêm nhường.

Lời khuyên cho người mới

Nếu bạn tham gia một bữa tiệc rượu của người Trung Quốc, hãy nhớ những điều sau:

• Luôn nhận ly rượu bằng hai tay.

• Chủ động mời rượu người lớn tuổi và cấp trên.

• Không nên từ chối uống rượu một cách thẳng thừng, thay vào đó có thể giải thích lý do một cách lịch sự.

• Uống có chừng mực và biết giới hạn của mình.

Văn hóa uống rượu Trung Quốc là sự pha trộn giữa nghi thức truyền thống và mối quan hệ xã hội. Nắm vững những quy tắc này sẽ giúp bạn dễ dàng hòa nhập và tạo dựng được những mối quan hệ tốt đẹp.

Các loại rượu kinh điển trong văn hóa Trung Quốc

• Mao Đài (Moutai): Rượu Mao Đài là quốc tửu của Trung Quốc, nổi tiếng với hương vị đặc trưng và được dùng trong các dịp ngoại giao quan trọng.
• Ngũ Lương Dịch (Wuliangye): Nổi tiếng với hương vị đậm đà, rượu Ngũ Lương Dịch được làm từ năm loại ngũ cốc phổ biến tại Trung Quốc
• Kiến Nam Xuân (Jiannanchun): Có hương vị thanh thoát, êm dịu, được nhiều người ưa chuộng.
• Lư Châu Lão Kiều (Luzhou Laojiao): Loại rượu có lịch sử lâu đời, hương vị đậm đà và phong phú.
• Tây Phượng (Xifeng): Một trong những loại rượu truyền thống nhất, nổi bật với hương thơm dịu nhẹ.
• Thiệu Hưng: Rượu gạo nhẹ, dùng trong nấu ăn và tiệc

Mẹo uống rượu của người xưa

• Ăn trước khi uống: Tránh uống khi đói để bảo vệ dạ dày.

• Uống chậm, chia nhỏ ngụm: Giúp kiểm soát lượng cồn và giữ tỉnh táo.

• Dùng trà nóng hoặc canh giải rượu sau tiệc: Giúp thanh nhiệt, giải độc gan.

• Không uống một mình: Uống rượu là để giao tiếp, không phải để say.

Văn hóa uống rượu của người Trung Quốc là sự kết hợp giữa lễ nghi, giao tiếp và nghệ thuật sống. Hiểu đúng và ứng xử khéo léo trong các buổi tiệc rượu không chỉ giúp bạn hòa nhập mà còn tạo dựng mối quan hệ bền vững trong kinh doanh và đời sống.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các loại rượu Trung Quốc, cách chọn rượu biếu tặng hay mẹo giữ tỉnh táo sau tiệc, mình có thể giúp bạn xây dựng nội dung hoặc tư vấn thêm nhé!